Het duurt een tot vier eeuwen voordat een plastic zakje afgebroken is.

Foto CC MichaelisScientists

Genoeg excuses: weg met wegwerpzakjes

Het duurt een tot vier eeuwen voordat een plastic zakje afgebroken is.

Foto CC MichaelisScientists

In april 2015 keurde de EU een richtlijn goed om het gebruik van plastic zakjes in Europa drastisch te verminderen. Ook België stemde hiermee in. Surfrider Foundation Europe bekeek wat onze beleidsmakers er tot nu toe van terechtbrachten. Tip van de sluier: Vlaanderen behoort tot de slechtste leerlingen in de klas. 

Een keer gebruikt, een eeuw in het milieu

In Europa gebruiken we per jaar gemiddeld 175 plastic wegwerpzakjes. Deze zakjes gebruiken we meestal maar één keer voor slechts enkele minuten, terwijl het één tot vier eeuwen (!) duurt voor ze afbreken in het milieu. Ze vormen vandaag een belangrijke bron van plastic vervuiling in de oceanen en van de microplastics die via vis en zeevruchten op ons bord belanden. Nochtans kunnen de wegwerpzakjes heel gemakkelijk vervangen worden door alternatieven met een langere levensduur, zoals herbruikbare boodschappentassen.

Naar veertig zakjes per persoon

Via Europese Richtlijn 2015/720 verbinden de 28 lidstaten van de Europese Unie zich ertoe hun jaarlijks verbruik van plastic wegwerpzakjes te verminderen tot negentig zakjes per persoon per jaar tegen eind 2019 en tot veertig zakjes per persoon per jaar tegen eind 2025. Een bescheiden maar essentiële maatregel in de strijd tegen plasticvervuiling. 

De lidstaten kregen 18 maanden de tijd om de richtlijn om te zetten naar nationale wetgeving en concrete maatregelen. Tegen 27 november 2016 moesten ze dit in orde brengen. Naar aanleiding van de internationale ‘Plastic Bag Free Day’ op 3 juli onderzocht Surfrider Foundation Europe in een nieuw rapport welke maatregelen de Europese landen doorvoerden.

Drie categorieën

Frankrijk en Italië (groen op de kaart) voerden een verbod op het gebruik van plastic wegwerpzakjes in supermarkten in. De resultaten blijven niet uit: in zes jaar tijd daalde het gebruik van plastic zakjes in Italië met 55 procent. Landen als Denemarken, Portugal en Estland (geel op de kaart) kozen voor een verplichte belasting op plastic zakjes. Deze maatregel ontmoedigt consumenten om de zakjes te gebruiken, maar sluit het gebruik onvoldoende uit. 

Een derde categorie lidstaten (waaronder Duitsland, Oostenrijk en Hongarije) (oranje op de kaart) kozen ervoor handelaars aan te moedigen om op vrijwillige basis maatregelen te nemen om de consumptie van plastic wegwerpzakjes te reduceren, maar verplichten hen tot niets. Volgens Surfrider Foundation Europe heeft deze maatregel echter geen effect.

Maatregelen plastic zakjes in verschillende Europese landen

Slechte punten voor Vlaanderen

België behoort tot de laatste groep: deze lidstaten voerden tot op heden nog geen concrete maatregelen of regelgeving door (rood op de kaart), ofwel de slechtste leerlingen van de klas. België dankt zijn slechte score vooral aan de Vlaamse en federale beleidsmakers. Minister Schauvliege kondigde in januari 2018 aan wegwerpzakjes te willen verbieden, maar tot op heden werd dit nog niet officieel opgenomen in de wetgeving. Ook op federaal niveau zijn de besprekingen - zeven maanden na de deadline - nog steeds aan de gang en werden, ondanks mooie beloften, nog geen concrete maatregelen doorgevoerd. 

Hoog tijd voor minister Schauvliege om haar huiswerk te maken en de beloofde ambitie in de praktijk om te zetten. Wallonië voerde sinds december 2016 wel al een verbod in op plastic zakjes voor eenmalig gebruik. In Brussel gaat dit verbod van start vanaf september 2017.

Plastics

Meer over Plastics