Foto Dutry - Tulikivi

De strijd tegen microplastics: volstaat de Belgische aanpak?

Foto Dutry - Tulikivi

We weten al geruime tijd dat de plastic problematiek groter is dan gedacht. Zeeën en oceanen zijn vergeven van plastics in alle maten en gewichten. De grootste boosdoeners zijn de zogenaamde microplastics. Ze zijn vrijwel onzichtbaar en veel zeedieren slikken ze in. Zo komen ze in de voedselketen terecht, in mosselen of marien zout bijvoorbeeld. Minister Marghem sloot een akkoord om een klein deel van de microplastics te vervangen. 

Slechts een kleine stap 

Microplastics zijn kleiner dan 5 mm en zijn hoofdzakelijk afkomstig van verpakkingen, autobanden, allerlei soorten verf, kleding, cosmetica en plastic granulaten voor industriële toepassingen. De Ellen MacArthur Foundation becijferde dat de oceanen tegen 2050 meer plastic dan vis zullen bevatten. In 2014 was de verhouding nog 1 op 4, in 2025 wordt dat 1 op 3. Het grootste aandeel daarvan zijn microplastics.

Actie nodig

Alsmaar meer overheden zien de noodzaak om het probleem aan te pakken om economische, ecologische en gezondheidsredenen. De Europese Commissie lanceerde recent een publieke consultatie over het thema. De Commissie wil een Europese regeling uittekenen in het kader van het pakket circulaire economie en zal hiervoor een strategie rond de toekomst van plastics ontwikkelen. Het is nog onduidelijk of we een ambitieuze aanpak moeten verwachten. Sommige Europese lidstaten nemen het voortouw en hebben al een verbod ingevoerd op microplastics in producten waarvoor al vervangproducten bestaan. In Frankrijk, Groot-Brittanië en Scandinavische landen bestaat hiervoor de nodige wetgeving. 

In België spoorde de Senaat eerder dit jaar, met dit voorstel van resolutie, de regering aan om actie te nemen. Ondertussen zet ook federaal minister Marghem stappen. In tegenstelling tot de andere landen kiest ze voor een bilateraal en vrijwillig akkoord met DETIC, dat onder meer de belangen verdedigt van de cosmeticasector. Beide partijen willen microplastics in bepaalde producten vervangen door al beschikbare alternatieven. 

Meer ambitie gewenst 

Hoewel actie tegen microplastics meer dan welkom is, vinden we de aanpak van de minister niet ambitieus genoeg. Het akkoord geldt enkel voor een specifieke sector  en gaat enkel over microplastics in cosmeticaproducten die microkorrels met een schurende functie bevatten, denk aan tandpasta’s of scrubs. Dat is een te beperkt gamma. DETIC vertegenwoordigt ook fabrikanten van schoonmaak- en onderhoudsproducten die ook microplastics bevatten, dus de minister mist een kans om die producten aan te pakken. 

Bovendien gaat het Belgische akkoord pas in op 31 december 2019, terwijl het gros van de cosmeticaproducenten hun producten zullen aangepast hebben tegen 1 januari 2018 om toegang te krijgen tot de Franse markt. Vanaf dan geldt in Frankrijk immers een regelrecht verbod. Waarom neemt België niet dezelfde aanpak over? In ons land zullen enkel leden van DETIC gebonden zijn aan het akkoord. Producenten die geen lid zijn ontspringen de dans en kunnen hun producten met microplastics op de markt brengen. We creëren dus geen ‘level playing field’ voor alle producenten, ondanks de wil in de sector en de politiek om dit type microplastics te verbannen. 

De krachten bundelen

Deze kleine stappen helpen ons niet snel genoeg vooruit. We hebben dringend nood aan een gezamenlijke Europese strategie om op termijn alle bronnen van microplastics aan te pakken, en niet louter de toepassingen die we makkelijk kunnen inwisselen omdat de substitutiekost beperkt is. Via zo’n gemeenschappelijke aanpak geven we een duidelijk signaal om microplastics zo snel mogelijk uit te faseren. 

België kan deze klus niet op haar eentje klaren. We roepen we de minister dus op om nu ook bij haar Europese collega’s aan te dringen op een dwingend regelgevend kader met duidelijke targets en deadlines voor het uitbannen van microplastics over alle betrokken sectoren heen. Diezelfde visie moet ze vervolgens ook in België toepassen, door stappen te zetten richting productnormen zoals dat in andere Europese lidstaten al het geval is.

Plastics

Meer over Plastics