Hasselt en Lommel hebben duurzame ambities. Beide steden ondertekenden het Burgemeestersconvenant, waarmee ze zich engageerden om hun CO2-uitstoot aanzienlijk te reduceren. Om dat engagement te concretiseren, stippelden ze in een volgende stap klimaatactieplannen uit. En om ervoor te zorgen dat die plannen niet bij plannen bleven, sloten ze zich in 2018 aan bij European Energy Award dat de kwaliteit en uitvoering van hun actieplannen monitort. Een sleutel tot succes, zo blijkt.
European Energy Award (eea) is een kwaliteitsmanagement en -beoordelingssysteem. Het analyseert en monitort gedurende vier jaar het energie- en klimaatbeleid van een stad of gemeente, het begeleidt de teams die met de bijbehorende klimaatactieplannen aan de slag gaan en geeft waar nodig advies rond bijsturing. Wie na vier jaar een goede score behaalt, wordt beloond met een European Energy Award.
Recent mochten zowel Lommel als Hasselt een European Energy Award in ontvangst nemen. Beide steden trekken enkele belangrijke conclusies uit hun eea-ervaring: een teamoverschrijdende werking, heldere monitoring, extern expertadvies en duidelijke communicatie over de plannen en realisaties, het is allemaal cruciaal als je klimaatactieplannen succesvol wil uitvoeren.
Multidisciplinair energieteam bundelt krachten
In heel wat lokale besturen is de verduurzaming van de stad of gemeente de verantwoordelijkheid van één dienst. Terwijl het succes van klimaatactieplannen staat of valt bij de samenwerking tussen alle diensten. Daarom verplicht eea om een teamoverschrijdende stuurgroep of een ‘energieteam’ op te richten.
Koen Berghmans, duurzaamheidsambtenaar in Lommel: “In Lommel hebben we alle diensten bij dat team betrokken: de milieudienst, maar ook ruimtelijke planning, ruimtelijke ordening, lokale economie, financiën, communicatie, de mobiliteitsdienst … Iedereen zat samen. De diensten die al meer bezig waren met verduurzaming, hebben natuurlijk sneller acties opgezet, zoals onze technische dienst die de verledding van een gedeelte van onze openbare verlichting al versneld uitgevoerd heeft.”
Focus bewaren met afgebakende criteria
Erica Lemmens, duurzaamheidsambtenaar in Hasselt: “In Hasselt bestaat de stuurgroep voornamelijk uit mensen van diensten die het grootste verschil konden betekenen in klimaatverandering, zoals mobiliteit, gebouwen, planning, enzovoort. Met die groep hebben we gewerkt rond de 79 maatregelen of criteria die eea naar voren schuift: bij het begin van het traject analyseer je de stand van zaken wat die 79 maatregelen betreft, na vier jaar word je beoordeeld op de evolutie die je gemaakt hebt en krijg je een score.”
Koen Berghmans: “Die maatregelen helpen om op een heldere, beknopte manier zicht te krijgen op je klimaatbeleid. Vroeger monitorden we ons beleid door middel van 1-op-1-gesprekken die resulteerden in lange rapportageteksten. Afgebakende indicatoren helpen om zowel op strategisch als op operationeel niveau veel sneller te zien waar en hoe we kunnen verbeteren.”
Extern advies houdt plannen op koers
Streven naar een goede score stimuleert deelnemende lokale besturen om vaart te maken met hun klimaatactieplannen. En dankzij het advies van externe experts blijft hun vaart op koers.
Erica Lemmens: “Externe begeleiding is een grote meerwaarde, op meerdere vlakken. Externe adviseurs en auditeurs denken outside the box, dat is voor ons moeilijker omdat we zo ondergedompeld zijn in onze eigen werking. Ze geven ook heel concrete handvaten waarmee je meteen aan de slag kan gaan. En hun advies wordt doorgaans ook makkelijker aanvaard. Als je zelf feedback geeft aan je collega’s, wordt de hoogdringendheid van je boodschap soms niet meer aangenomen.”
Meer draagvlak nodig? Communicatie is de sleutel
Draagvlak voor de klimaatactieplannen, het is zowel binnen de lokale besturen als daarbuiten belangrijk. Om dat draagvlak nog meer te verbreden, gaan zowel Hasselt als Lommel extra inzetten op communicatie.
Koen Berghmans: “Onze communicatiestrategie was een werkpunt. We doen in Lommel heel veel, maar vergeten nog te vaak om erover te communiceren, zowel intern als extern. Daar gaan we dus sterker op inzetten.”
Erica Lemmens: “In Hasselt communiceren we vaak ad hoc. Maar als we zowel de werknemers van stad Hasselt als onze inwoners en andere doelgroepen zoals bedrijven enzovoort, willen overtuigen van onze plannen, dan moeten we regelmatiger communiceren, met herkenbare getuigenissen. We moeten iedereen laten zien wat we waarom doen. Zodat onze acties niet uit de lucht gevallen komen.”
Wat brengt de toekomst?
En aan acties geen gebrek in beide steden. In Hasselt wordt volop ingezet op hernieuwbare energie. Erica Lemmens: “We proberen op onze eigen gebouwen zoveel mogelijk zonnepanelen te leggen, hebben al enkele windmolens en zijn er een middelgrote aan het bijbouwen, we hebben een klein warmtenet en onderzoeken of er nog nieuwe netten mogelijk zijn …”
Ook in Lommel staat verduurzaming van warmte hoog op de agenda. Koen Berghmans: “We bekijken of we geothermie kunnen toepassen. Dat is een groot project, waarmee we dankzij de aanbevelingen van eea aan de slag gegaan zijn. Daarnaast zetten we ook sterk in op mobiliteit: met fietsboulevards, kwalitatieve fietsstallingen, opgewaardeerde fietsroutes in schoolomgevingen, trage wegen … willen we het voor fietsers en wandelaars extra aangenaam maken. En we gaan ook het fietsgebruik van ons eigen personeel stimuleren.”
Oproep aan hogere overheden: help lokale besturen
Al die ambities en plannen realiseren, dat kunnen lokale besturen niet alleen. Hulp van de Vlaamse overheid is van harte welkom. Koen Berghmans: “Als ik een boodschap mag geven aan onze hogere beleidsmakers? Laat niet alles over aan de lokale overheden, maar maak werk van projecten die hen ondersteunen, zowel financieel als met advies. Op die manier kunnen steden en gemeenten de nodige kennis opdoen en gemotiveerd werk blijven maken van hun klimaatbeleid.”
En nog een laatste boodschap aan andere steden en gemeenten die willen inzetten op duurzaamheid? Erica Lemmens: “Start met een paar medestanders en probeer die groep uit te breiden. Beperk je niet tot formele (overleg)momenten om de materie op tafel te gooien, maar maak ook gebruik van informele gesprekken om te kijken of de klimaatdoelstellingen ergens gekoppeld kunnen worden. En je hoeft niet steeds eigen nieuwe projecten te ontwikkelen, je kan ook aanhaken op bestaande projecten, die mits wat uitbreiding of aanpassing ook de klimaatdoelstellingen ten goede kunnen komen.”
Koen Berghmans rondt af met deze tip: “Hoe groot of klein je als stad of gemeente ook bent, probeer een ambitieus klimaatbeleid te voeren. Probeer zicht te krijgen op je sterktes en knelpunten. En zet in op een integrale benadering, zodat alle diensten gemotiveerd worden om mee te werken.”
