Deze week ging klimaattop COP28 van start in de Verenigde Arabische Emiraten, aan het eind van wat wellicht het warmste jaar ooit wordt. Wat staat er op het spel in Dubai?
Een VN-rapport vatte recent nog eens samen waar we staan:
- Er is vooruitgang sinds 2015 (het Verdrag van Parijs), toen we met zijn allen op weg waren naar een opwarming van meer dan 3°C
- Toch koersen we met de huidige nationale plannen naar een opwarming van nog steeds 2,5°C, een desastreus vooruitzicht
- We zijn ons onvoldoende aan het voorbereiden op de ontwrichting die deze opwarming zal veroorzaken
- De oplossingen zijn voorhanden, maar beleidsmakers vertalen deze onvoldoende naar concrete doelstellingen, beleidsingrepen en financiering
De inzet van de klimaattoppen blijft dus onverminderd torenhoog.
COP27 zorgde voor een doorbraak op vlak van internationale solidariteit, met een fonds voor landen die getroffen worden door klimaatrampen. Op vlak van mitigatie, ofwel het verminderen van de uitstoot, bleven we helaas ter plaatse trappelen. COP28 moet deze impasse doorbreken.
Wat zijn de cruciale onderwerpen?
Van monitoring naar momentum: Op COP28 wordt de zogenaamde ‘global stocktake’ ingeblikt, een verslag van waar we staan op vlak van mitigatie, adaptatie en financiering. De droge inhoud zal hier niet tot opverende wenkbrauwen leiden. We weten dat de huidige inspanningen niet volstaan. Wél belangrijk is de politieke verwerking van deze oefening. Neemt de internationale gemeenschap flauwtjes akte van deze kloof, of wordt de stilstand van COP27 doorbroken? Landen moeten ten laatste tegen 2025 hun klimaatplannen verder aanscherpen en uitdiepen. De ‘stocktake’ moet deze dynamiek een stevige trap onder de kont geven.
De oliefant in de kamer: De wereld moet aan een razend tempo af van fossiele brandstoffen. Het lijkt de evidentie zelve, toch kregen de COPs dit fundamenteel gegeven tot op heden niet over de lippen. Klare taal over een uitfasering van fossiele brandstoffen én fossiele subsidies, maar ook over een versnelde uitrol van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, wordt opnieuw een lakmoesproef voor het succes van de COP. Parallel gaat het ook over concrete partnerschappen, bijvoorbeeld rond de decarbonisatie van staal of het terugdringen van de methaanuitstoot.
Show me the money: Geld staat centraal op de COPs. Het is dan ook een van de voornaamste redenen waarom deze mondiale toppen onmisbaar zijn: ze geven een stem aan de armste en vaak ook meest kwetsbare landen, en dwingen zo het rijkere deel van de wereld om hun historische schuld te erkennen en de transitie in het zuiden te ondersteunen.. COP28 kijkt opnieuw of de beloofde centen dit keer wél geleverd werden, moet tanden geven aan het mechanisme om landen te ondersteunen bij klimaatschade, en gaat van start met de onderhandelingen over de klimaatfinanciering van na 2025. Tegelijkertijd moet het ruimer financieel systeem ingrijpend bijsturen, om publieke en private miljarden te herleiden van fossiel naar duurzaam. COP27 ging van start met deze agenda, en zette o.a. de Wereldbank al aan om het roer deels om te gooien. COP28 moet deze agenda verder uitbenen.
De schaduw van Dubai
Deze cruciale top ligt dit jaar in handen van de Verenigde Arabische Emiraten, met een voorzitter die hoofd is van het nationale oliebedrijf. Dat doet vrezen voor een succesvol verloop.
Anderzijds: het hele punt van de mondiale klimaattoppen is natuurlijk dat iedereen aan tafel zit, ook de producenten (én consumenten) van fossiele brandstoffen. Elke klimaattop is dan ook een paradoxale, moeizame worsteling om de ‘kleinste gemene deler’ aan te scherpen. Toch zijn er signalen dat we deze keer kunnen landen op een ambitieus akkoord, zo werd er op de openingsdag al een historische beslissing genomen over. het fonds voor klimaatschade.
Net als Egypte zijn de VAE helaas ook controversieel omwille van het autoritaire en repressieve regime. De Klimaatcoalitie en Amnesty International riepen al op om deze gelegenheid te gebruiken om deze misstanden aan te kaarten. De klimaatbeweging zal dat ook tijdens de COP blijven doen.
De kat van Demir
Het is ondertussen een jaarlijks riedeltje. Onze Vlaamse minister van klimaat die de klimaattop afdoet als een circus, en met veel misbaar afwezig blijft. De internationale klimaatonderhandelingen laten dat niet aan hun hart komen. Wel bitter: dat onze Vlaamse minister niet alleen een lege stoel stuurt, maar ook nog eens de Belgische (en dus Europese) stem saboteert. Enerzijds beweren dat Vlaanderen er mondiaal tóch niet toe doet, maar tegelijkertijd zand in de wielen van het internationale proces strooien. Het is een incoherente positie waar niemand bij wint. Het internationale palmares van deze regering aan de vooravond van haar laatste COP? Zagen en klagen.
Het recht geeft het getreuzel van ons land alleszins ongelijk: na negen jaar juridische strijd wint de Klimaatzaak. Volgens het Brusselse hof van beroep schenden de Belgische staat, het Vlaams Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onze mensenrechten met hun gebrek aan concrete actie. De uitstoot moet tegen 2030 met minstens 55% omlaag.
Actie van Brussel tot Dubai
De milieubeweging wordt dit jaar op de COP vertegenwoordigd door onze collega’s van WWF: Koen Stuyck zal via zijn kanalen verslag doen. Ook de Belgische Klimaatcoalitie, waar BBL lid van is, levert in Dubai mee strijd voor klimaatrechtvaardigheid: hun werk kan je hier volgen.
Wie de historische overwinning van de Klimaatzaak wil vieren, én eisen dat dit vonnis het vuur aan de lont steekt van een doortastende en sociale klimaattransitie: we zien elkaar deze zondag op de Klimaatmars!
