Met het Klimaatakkoord dat het kabinet op 28 juni presenteerde, zet Nederland een echte stap vooruit in het aanpakken van klimaatverandering en het halen van de doelstellingen uit het klimaatakkoord van Parijs. Onze noorderburen voeren een CO2-heffing in op vermijdbare tonnen CO2 van de industrie, plannen liefst 70 procent van de elektriciteit uit zon en wind te halen tegen 2030 en maakten concrete afspraken om gebouwen stevig te renoveren. We lijsten de belangrijkste maatregelen in het Nederlandse plan op: een mooi spiekbriefje voor de Belgische beleidsmakers, die van de Europese Commissie een berg huiswerk meekregen voor hun klimaatplan.
Elektriciteit
- 70% hernieuwbare elektriciteit in 2030: door over te schakelen op schone elektriciteit afkomstig van zonne- en windenergie, kan Nederland grote hoeveelheden gas, kolen en olie besparen. Ter vergelijking: België wil 40% hernieuwbare elektriciteit in 2030.
- 50% lokaal eigenaarschap van hernieuwbare energie: dit schept ruimte voor burgerinitiatieven, waardoor de lokale omgeving kan meeprofiteren van de financiële voordelen van zonne- en windparken.
- Integrale (gas en elektriciteit) infrastructuurverkenning door de netbeheerders op lange termijn, waarin ook rekening wordt gehouden met evoluties zoals de elektrificatie van de industrie.
- Minpunt: geen afspraken voor natuurversterking in windmolenparken op zee.
Woningen
- Doel is om 1,5 miljoen huizen te verduurzamen tegen 2030, onder andere door verwarming met een warmtepomp of aansluiting op een warmtenet. Het Nederlandse Klimaatakkoord betekent een forse versnelling in de vergroening van de gebouwen. Onze noorderburen voeren het tempo van de verduurzaming op tot meer dan 50.000 bestaande woningen per jaar in 2021 om vóór 2030 uit te komen op een renovatieritme van 200.000 per jaar.
- Aardgas wordt duurder, elektriciteit wordt goedkoper. Nederland kiest voor een budgetneutrale operatie waarin het energiebelastingtarief van de eerste schijf voor aardgas toeneemt met 4 cent per m³ in 2020 en 1 cent per m³ in de zes jaren daarna. Dit extra geld krijgen de Nederlanders daarna terug, via de belastingvermindering en een lager energiebelastingtarief van de eerste schijf voor elektriciteit. De Nederlandse gemeenten krijgen een prominente rol in het vergroenen van de verwarming. Zij maken warmteplannen waarin beschreven staat hoe wijk na wijk afgekoppeld kan worden van het aardgas.
- Minpunt: Hoewel er in Nederland een sterke coalitie vraagt om de gasgestookte cv-ketel uit te faseren, staan er in het Klimaatakkoord geen concrete plannen. Op deze manier blijft de cv-ketel mogelijk nog langere tijd de norm dan nodig is.
Landbouw
- De landbouwsector gaat fors CO2 verminderen: in plaats van 3,5 megaton, zoals voorgesteld in het eerste ontwerp van het Klimaatakkoord, is het doel nu om 6 megaton minder uit te stoten. Het kabinet stelt hier circa 900 miljoen euro voor beschikbaar.
- Balans tussen uitstoot en opslag broeikasgassen: landbouw zal altijd broeikasgassen uitstoten, dat kan niet anders door de biologische processen. Maar de sector slaagt er ook in koolstof op te slaan in de bodem en biomassa. Het klimaatakkoord streeft naar een balans tussen uitstoot en opslag, om zo een netto nuluitstoot te realiseren.
- Maatregelen voor afbouw van de veestapel: boeren moeten in het kringloopmodel de veestapel afstemmen op reststromen, grondgebonden veeteelt is het uitgangspunt. Naast technische maatregelen voor het tegengaan van de broeikasgasuitstoot is een warme sanering van de varkenshouderij opgenomen als een te nemen maatregel.
- Minpunt: Weinig aandacht voor transitie naar plantaardige eiwitten en de rol die de overheid speelt om de consument te stimuleren plantaardiger te eten. Plantaardige eiwitten hebben namelijk een aanzienlijk lagere klimaatimpact dan dierlijke eiwitten.
Industrie
- Een CO2-heffing aanvullend op het Europese emissiehandelssysteem: door de CO2-heffing gaan de grootste vervuilers betalen voor een deel van hun CO2-uitstoot. De opbrengsten van de heffing zijn bestemd voor bedrijven die werk maken van vergroening. Naast de CO2-heffing komt er ook een hogere belasting op energie voor de industrie. De inkomsten hiervan worden gebruikt voor de vergroening van de industrie.
- Langetermijnvisie voor industrie naar (bijna) nuluitstoot in 2050. Met niet alleen financiële hefbomen zoals een CO2-taks, maar ook stimulerende en regulerende instrumenten, zoals het verplicht uitvoeren van CO2-reducerende maatregelen met een terugverdientijd van maximaal vijf jaar.
- Duurzame waterstof: er worden middelen voorzien voor de ontwikkeling van hernieuwbare waterstof.
- Minpunt: dure CO2-opslag (CCS) wordt naar voren geschoven als belangrijke oplossing.
Mobiliteit
- Alle nieuwverkochte auto’s moeten emissievrij zijn in 2030, bijvoorbeeld elektrische wagens of waterstofauto’s. Om deze van brandstof te voorzien, werkt Nederland ook een nationaal plan voor de uitrol van slimme (snel)laadinfrastructuur uit. Er komt ook 100 miljoen euro vrij voor het stimuleren van tweedehands elektrische auto’s.
- De deur wordt opengezet voor de kilometerheffing. Er wordt ernstig gekeken naar een ander systeem van wegenbelasting. In plaats van te betalen voor het bezit van een auto, willen ze in Nederland naar een systeem waarbij betaald wordt voor het gebruik van de wegen.
- Verduurzaming in logistiek via het invoeren van middelgrote zero-emissiezones in dertig tot veertig grotere gemeenten, die vanaf 2025 ook voor goederenvervoer zullen gelden. Daarnaast zet Nederland in op bouwverkeer zonder uitstoot, klimaatneutrale en circulaire grond-, weg- en waterbouwwerkzaamheden, een meer efficiënte logistiek en een Green Deal voor de binnenvaart.
- Minpunt: te beperkte aandacht voor de verbetering van het openbaar vervoer en de fietsinfrastructuur. Er wordt wel 75 miljoen euro beschikbaar gesteld voor fietsenstallingen bij stations, maar er wordt geen echte transitie gestimuleerd naar duurzamere manieren van reizen.
