Resultaten PFAS-testtour: alle 8 geteste politici hebben PFAS in hun bloed

Deze zomer testte Bond Beter Leefmilieu het bloed van 8 politici op de aanwezigheid van PFAS. De milieukoepel brengt de resultaten vandaag naar buiten: bij elke politicus, ongeacht hun woonplaats of levensstijl, werden verschillende PFAS-stoffen teruggevonden. “Zoals verwacht, is niemand immuun. Deze test weerspiegelt dat PFAS wijdverspreid is in Vlaanderen én Wallonië. De enige manier om burgers en leefmilieu te beschermen, is door een algemeen Europees PFAS-verbod”, zegt Bond Beter Leefmilieu.

“Dankzij een simpel vingerprikje hebben we het bloed van acht politieke kopstukken, getest op de aanwezigheid van 13 verschillende PFAS-stoffen”, legt Tycho Van Hauwaert, beleidsmedewerker industrie bij Bond Beter Leefmilieu, uit. “Met deze test wilden we de beleidsmakers wegtrekken van de anonieme tabellen en grafieken en hen persoonlijk met de neus op de feiten drukken: niemand is immuun aan blootstelling, en hun actie is nodig om het gebruik schadelijke chemicaliën, zoals PFAS, uit te faseren.”

De resultaten zijn duidelijk: elk politiek kopstuk heeft minstens 3 van de 13 PFAS-stoffen in het bloed, met uitschieters tot wel 6 stoffen.

“Na de bevindingen van de afgelopen jaren, is het geen verrassing dat PFAS bij iedereen te vinden is. Maar het blijft verschieten om zwart op wit te zien staan dat de chemicaliën in je eigen lichaam circuleren”, reageert Van Hauwaert, die zichzelf ook liet testen. “Sterker nog, bij iedereen zijn de hoogste concentraties voor PFOS en PFOA , stoffen die respectievelijk al 15 en 3 jaar geband zijn. Die blijven dus langdurig circuleren in ons lichaam, en blijven zo mogelijk voor hormoonverstoring zorgen.”

Bond Beter Leefmilieu benadrukt dat uit de resultaten van acht individuen geen conclusies voor de hele samenleving te trekken zijn, noch over de individuele leefgewoontes of gezondheid van de politici. Diepgravend gezondheids- en bodemonderzoek is daarvoor nodig, volgens de koepel. Verschillen zijn o.a. te wijten aan verschil in blootstelling doorheen de levensloop. Gezien PFAS zich opstapelt in het lichaam, hebben mensen op hogere leeftijd bijvoorbeeld meer kans op hogere waarde.

“Net zoals de rest van de bevolking kunnen beleidsmakers hun persoonlijke blootstelling nauwelijks controleren, maar ze staan wel dicht bij de knoppen om het probleem structureel aan te pakken. We zijn alleszins hoopvol dat Vlaamse en Belgische beleidsmakers systematisch aan de PFAS-alarmbel blijven trekken, zoals via de geplande internationale PFAS-conferentie in februari. Daar moet ons land echt eensgezindheid creëren om op Europees niveau PFAS uit te faseren. Zeker nu de herziening van de chemische wetgeving van de Europese agenda gevallen is, dreigt er vrij spel voor de chemiefabrikanten,” concludeert Tycho Van Hauwaert.

Toelichting bij de resultaten

De gezondheidskundige waarde (HBM) voor PFOS is 5 ng/ml, voor PFOA 2 ng/ml. Wie boven deze waarden scoort, heeft mogelijk een verhoogde kans op gezondheidsschade zoals hormoonverstoring. 

Een vergelijking op individueel niveau met a) de HBM-waarden, b) de Vlaamse referentiewaarden en c) de gemiddelde waarden uit Zwijndrecht zegt niets over een individuele bron, individuele gezondheid (een resultaat zegt niet of PFAS de gezondheid hebben geschaad of zullen schaden) of individueel handelingsperspectief (zowel gezondheidskundig als milieukundig). Verschillen in interne lichaamsbelasting zijn o.a. te wijten aan verschil in blootstelling, maar ook persoonlijke factoren spelen hier een rol in. Gezien PFAS zich opstapelt in het lichaam doorheen de levensloop, hebben mensen op hogere leeftijd meer kans op hogere waarde.

Resultaten

* Deze resultaten zijn omgerekende serum-equivalente resultaten van capillaire volbloedwaarde (vingerprik)

Hoe reageren de politici op hun resultaten?

Mieke Schauvliege, Vlaams volksvertegenwoordiger bij Groen: “Samenwerken loont. Dankzij de acties van middenveld, burgers en mijn parlementaire vragen, beslist de Vlaamse regering eindelijk om het bloedonderzoek uit te breiden naar andere risicolocaties. Het is een voorzichtige eerste stap. Maar het mag hier niet bij blijven. Nog belangrijker is dat de productie van PFAS wordt stopgezet.”

Zuhal Demir, Vlaams Minister van Leefmilieu: “Niemand is immuun voor PFAS. De blootstelling aan PFAS vermijden is de enige oplossing. Daarom ben ik meer dan ooit overtuigd dat de Europese uitfasering van niet-essentiële PFAS er moet komen. Enkel zo zal afdoende verder onderzoek naar vervangende, milieuvriendelijkere stoffen een kans krijgen. We mogen dit niet door een lobby op de lange baan laten schuiven.”

Gwenny De Vroe, Vlaams volksvertegenwoordiger bij Open VLD en voorzitter Commissie Leefmilieu: “Als Vlaams volksvertegenwoordiger, voorzitter van de commissie Leefmilieu en mama van twee is het mijn plicht om onze leefomgeving properder en gezonder achter te laten voor de volgende generaties. Ik mag mij gelukkig prijzen dat de resultaten van mijn bloedanalyse gunstig zijn, maar veel Vlamingen worden anno 2023 nog steeds blootgesteld aan allerlei zorgwekkende stoffen. Het is aan ons om de problematiek in kaart te brengen en de juiste maatregelen te nemen om risico’s in te dijken en weg te werken. Recent werd er een vingerpriktechniek goedgekeurd voor een onderzoek bij kinderen in de omgeving van 3M. Dat stemt mij erg content!”

Maxim Veys, Vlaams volksvertegenwoordiger Vooruit: “Jong en oud zullen de komende jaren de gevolgen dragen van een laks Vlaams vergunningenbeleid. Waarbij vervuilende multinationals (zoals 3M) jarenlang vrij spel hebben gekregen. Er was noch controle noch opvolging van de gezondheidsrisico’s. Het is nu aan minister Demir en minister Crevits om ervoor te zorgen dat er eindelijk een einde komt aan de vervuiling en daarmee ook de gezondheidsrisico’s. Nog meer hebben we in Vlaanderen en breder ook Europa nood aan een beter beleid rond gevaarlijke stoffen waarbij we consequent redeneren vanuit het voorzorgsprincipe.”

Raoul Hedebouw, voorzitter PVDA-PTB en volksvertegenwoordiger in de Kamer "Zowel de Vlaamse als de Waalse regering waren op de hoogte van PFAS-vervuiling, maar deden lang niets. Bovendien schoot de Waalse regering pas twee jaar na het schandaal in Vlaanderen wakker, alsof vervuiling zou stoppen aan de taalgrens. Zelf ik heb PFAS in mijn bloed, ook al woon ik niet in de buurt van een hotspot. Dat is niet normaal. Drinkwater en vervuiling stoppen niet aan de taalgrens. We hebben dringend nood aan een eengemaakte aanpak in België, met concrete maatregelen om mensen te beschermen die in de buurt van PFAS-hotspots wonen of werken."

Jos D’Haese, Vlaams volksvertegenwoordig PVDA: “Straf dat ook ik, die ver weg van 3M woont, PFAS in mijn bloed heb zitten. Het zit dus echt overal. Gelukkig zijn de gemeten waardes bij mij nog onder de norm. Bij mensen die rond hotspots als industrieterreinen en brandweerkazernes wonen, is dat jammer genoeg meestal niet het geval. Zij hebben nu nood aan een goede medische monitoring en de opkuis van vervuilde bodem en water in hun omgeving.”

Nadia Naji, co-voorzitter Groen en Brussels volksvertegenwoordiger: “Eigenlijk is het absurd dat we moeten onderzoeken of we een gevaarlijke hoeveelheid PFAS in ons lichaam hebben. Dat risico zou er gewoon niet mogen zijn. Voorkomen is écht beter dan bang afwachten of je gevaarlijke PFAS-waarden in je bloed hebt of niet. En voorkomen, dat kan alleen met een onmiddellijke productiestop.”

Jeremie Vaneeckhout, co-voorzitter van Groen en Vlaams volksvertegenwoordiger: “De PFAS-waarden in mijn bloed blijven onder de gevaarlijke normen, maar voor veel mensen is dat niet het geval. Voor hen komen de resultaten met kopzorgen en gezondheidszorgen. Dat is onaanvaardbaar. Als de Vlaamse regering de gezondheid van de Vlamingen en ons milieu belangrijk vindt, dan maakt ze werk van een onmiddellijke productiestop."