Waarom honderden miljoenen spenderen aan overbodige potentiële oplossingen die pas vanaf 2050 een eventuele rol kunnen spelen?
Deze opiniebijdrage is geschreven door Alex Polfliet, bestuurder van en spreekt namens Bond Beter Leefmilieu.
Het SCK, het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol, tekende afgelopen week een ‘memorandum of understanding’ om een internationaal consortium te starten voor de bouw van een loodgekoelde small modual reactor (kleine modulaire reactor of SMR). Premier De Croo greep deze mededeling aan om te stellen dat België een voorloper is in de strijd tegen de klimaatopwarming. De milieubeweging maakt een geheel andere analyse: dit is een slechte zaak voor het klimaat!
Van meet af aan hield de nucleaire lobby de gemeenschap een wortel voor: kernenergie zou volstrekt veilig zijn en “too cheap to meter”. Als die beweringen dan door de feiten werden gelogenstraft, hield men de wortel weer wat verder: de volgende generatie kerncentrales zou weer veiliger en goedkoper zijn. Quod non.
Miljarden aan belastinggeld werden – ook door de Belgische overheid – geïnvesteerd in het onderzoek naar en de bouw van nieuwe types reactoren en nucleaire installaties, maar telkens draaide dat uit op een financieel fiasco. Google even ‘Eurochemic’, ‘Kalkar’ en ‘Superphenix’.
Ook vandaag financiert België nog geldverslindende nucleaire onderzoeksprojecten als het prestigieuze Franse kernfusieproefproject ITER, en MYRRHA, een nieuwe testreactor van de zogenaamde ‘vierde generatie kerncentrales (Gen IV)’ die in Mol bij het SCK wordt gebouwd. Beide projecten liepen erg veel vertraging op, kosten een veelvoud van het oorspronkelijke budget en een positieve uitkomst blijft onwaarschijnlijk. Zelfs het SCK lijkt niet meer in MYRRHA te geloven, want op een interkabinettenwerkgroep van 19 april 2023 werd beslist om middelen van MYRRHA over te hevelen naar onderzoek rond SMR’s.
Onrendabel
‘SMR’s’ zijn het nieuwe toverwoord. Van die ‘kleine modulaire reactoren’ zijn er verschillende types. SCK kiest voor een loodgekoelde, de Fransen voor gasgekoelde... De Italiaanse consortiumpartner Ansaldo Nucleare heeft ook al een partnership met EDF voor een ander type SMR. De kans op industriële ‘spionage’ is dus heel groot.
SMR’s zouden minder afval produceren en bovendien veilig en goedkoop zijn. Dat zei men 75 jaar geleden ook al, maar finaal werd toch gekozen voor grote kerncentrales omdat kleine niet rendabel zouden zijn. Nu zou dat wel lukken? Bovendien weigert het SCK te antwoorden op een cruciale vraag: hoeveel SMR’s moet je bouwen om een competitieve stroomprijs te halen? Enkele uren na de aankondiging van SCK liep trouwens het bericht binnen dat NuScale, dat in de VS een watergekoelde SMR wilde bouwen, er de brui aan geeft vanwege onrendabel. Dit nadat 600 miljoen dollar (zo’n 550 miljoen euro) overheidsgeld werd opgesoupeerd.
Wat pas echt verbazend is, is het feit dat de SCK-SMR MoX als brandstof gebruikt. Plutonium afkomstig van ‘opwerking’ van bestraalde splijtstof dus. Die piste volgen betekent dat je vele tientallen nucleaire transporten krijgt, zeer vervuilende opwerking van bestraalde splijtstof en enorme risico’s op het gebied van verspreiding van kernwapens. Die MoX komt wellicht dan nog van het Russische Rosatom, dominant in die markt. Het SCK kiest dus voor het herlanceren van de plutoniumeconomie, dwars tegen een parlementaire beslissing van 1993 in om daarmee te stoppen.
Geen goedkeuring
Trouwens nog opvallend vanuit (on)democratisch oogpunt: niettegenstaande de aanwezigheid van premier De Croo, ging hier geen regeringsbeslissing aan vooraf, noch goedkeuring door de raad van bestuur van het SCK, waarin een regeringscommissaris zetelt.
Het meest dramatische is echter dat opnieuw veel geld en tijd verloren gaat voor een echte strijd tegen de klimaatopwarming. Het IPCC stelde in zijn rapport van maart 2023 dat we nog 10 jaar hebben om een klimaatramp af te wenden. Bovendien “is kernenergie een van de twee minst efficiënte mitigatieopties”, aldus datzelfde rapport. Waarom dan honderden miljoenen spenderen aan overbodige potentiële oplossingen die pas vanaf 2050 een eventuele rol kunnen spelen? Geen wonder dat het Europees Milieu Bureau eerder deze week in een persmededeling de SMR-optie neersabelde.
De milieubeweging vraagt dan ook dat de overheden in dit land dringend werk maken van reële beschikbare en rendabele oplossingen voor het klimaatprobleem: hernieuwbare energie samen met flankerend beleid op het gebied van energie-efficiëntie, interconnecties, flexibiliteit (vraagsturing) en opslag.
