Big Jump in Gent

Water is de airco van de stad

Big Jump in Gent

Water zorgt - zeker in de stad - voor verkoeling. In combinatie met bomen en struiken zorgt water voor een verkoelend effect op de heetste dagen van het jaar en er is niets zo verfrissend als een heerlijke plons in proper water. Maar vandaag heeft zeker niet iedereen zo’n koele blauw-groene oase of zwemplek in de buurt. Dat moet anders.

Water en de stad gaan hand in hand. De oorsprong van vele steden in Vlaanderen valt samen met de waterlopen die er door stromen. Een lange tijd fungeerden deze waterlopen als de rioleringen van de stad. Dit zorgde voor stank en overlast waardoor vele waterlopen gedempt werden. De laatste decennia vormen stedelijke waterlopen opnieuw een bron van ruimtelijke kwaliteit. Ze werden herontdekt als een prominent onderdeel van de stedelijke structuur en werden een toeristische trekpleister, het postkaartprentje van vele steden en gemeenten. 

Maar dit postkaartprentje blijft in vele steden en gemeenten een versteende en dichtbebouwde omgeving. Steden warmen tijdens de hete zomermaanden op en houden de warmte ‘s nachts vast door de stenen van de gebouwen en pleinen. Zo berekende VITO voor de stad Antwerpen dat het temperatuurverschil tussen het centrum van de stad en een boerderij in Vremde - ongeveer 10 km verder - tot 8°C kan oplopen. Welke rol kan het water opnemen om steden en gemeenten te verkoelen?

Toegang tot open water om te zwemmen

De ultieme vorm van verkoeling is natuurlijk zwemmen. Vandaag is het niet mogelijk en dikwijls ook niet wenselijk om in ‘open’ water te zwemmen. Hoewel er vaak voldoende water aanwezig is, blijven er knelpunten om veilig te kunnen zwemmen. Zo zijn overstorten een risico voor zwemwater: tijdens hevige piekregens krijgt het rioleringssysteem het water niet geslikt. Hierdoor loopt ongezuiverd rioolwater in de waterlopen. Om dit tegen te gaan moeten we regenwater meer ruimte geven in tuinen, in straten, op pleinen zodat het de tijd krijgt om in de bodem te dringen.

De waterkwaliteit is doorgaans onvoldoende in de steden. Zo behoren volgens de stroomgebiedbeheerplannen zowel de Brugse Reien als de Gentse Kanalen bij de slechtste leerlingen van de klas. In sommige gevallen kunnen natuurgebaseerde oplossingen hierbij helpen. Gezonde, natuurlijke waterlopen hebben een zuiverende kracht en investeren in natuurlijke oevers waar planten en dieren zich thuis voelen kan bijgevolg een multiciplerend effect hebben. Ook andere investeringen om de waterkwaliteit te verhogen blijven nodig om op een veilige manier toegang te kunnen verlenen tot open water.  

Zo kunnen we alle Vlamingen toegang te geven tot open water en moeten we niet met z’n allen naar drukbezette plaatsen te gaan.  Door in te zetten op heel veel kleine zwemlocaties in plaats van enkele grote maken we van zwemmen ook een unieke beleving. 

Water + Groen = verkoeling

Water speelt een cruciale rol in klimaatadaptatie. Door het stedelijk watersysteem te verbeteren, is er meer verkoeling, worden overstromingen gebufferd en wordt verdroging voorkomen. Ook hier zijn natuurgebaseerde oplossingen belangrijk aangezien ze het effect van klimaatadaptatieve maatregelen kunnen versterken. Zo zal open water op zich wel bijdragen tot verkoeling en meer bergingscapaciteit, maar in combinatie met vegetatie op een ontharde bodem is de verkoeling hoger door de verhoogde verdamping. 

Ook de vorm van de waterloop heeft een effect: zo zal een waterloop die opnieuw meandert meer water kunnen bergen, het water trager afvoeren en voor extra verkoeling verzorgen. Als we versteende kanalen aanleggen zonder oeverbeplanting moeten we dus niet verwachten dat de verkoelingscapaciteit van het water hoog zal zijn. Klimaatadaptatie is maatwerk en sommige problemen vragen een andere watercultuur.

Laten we de stroomgebiedbeheerplannen dus ook gebruiken om de win-wins in de stad te kunnen waarmaken.

Momenteel loopt een openbaar onderzoek. Tijd dus om ook als burger je stem te laten horen. Samen met vele partners en experts hebben we een bezwaarschrift opgesteld. Doel? De stroomgebiedbeheerplannen een pak ambitieuzer maken. 

Ja, ik geef mijn stem voor proper water

Waterkwaliteit Waterland Water voor later

Meer over Waterkwaliteit