Gents Milieufront in actie om Gent letterlijk te ontharden

Tijd voor ontharding en meer respect voor grondwater

Gents Milieufront in actie om Gent letterlijk te ontharden

Door klimaatverandering krijgen we steeds meer te maken met enerzijds langere periodes van droogte en anderzijds intensere neerslagbuien. Ook krijgen we hogere temperaturen die leiden tot meer verdamping. Naast klimaatverandering merken we ook een toenemende verharding op.  Regenwater dat op deze verharding neervalt, vloeit zo goed als meteen af naar riolen en kanalen, en heeft geen kans om in de bodem te infiltreren. De gevolgen: steeds lagere grondwaterpeilen en meer kans op overlast na hevige regens. Vorige lente kreunde de landbouw onder een watertekort, en hier en daar was er zelfs even geen leidingwater. Door het hitte-eilandeffect is ook de impact op de stad niet te overzien. 

Wat kunnen we ondernemen om de impact hiervan te beperken?

Zet in op ontharding

Het is cruciaal dat we regenwater weer de kans geven om in de bodem door te dringen. Ondanks de aangekondigde betonstop wordt er in Vlaanderen dagelijks nog 14 hectare verhard. 

Ontharden is letterlijk de bodem minder hard maken: stenen eruit, groen of water in de plaats. Door middel van meer natuur, tuinen, parken en open water kunnen we de overbodige verharding in de stad wegnemen en plaats maken voor water en groen. Die fungeren als spons, waardoor het regenwater langzaam opnieuw de grond in kan sijpelen. Bovendien dringen ze ook het hitte-eilandeffect terug door te zorgen voor afkoeling op hete dagen. 

Ook in sfeer, gezelligheid en sociaal leven vind je argumenten om te gaan ontharden, want wie houdt er niet van meer groen, bloemen en leuke babbels in een mooie straat?

Op verschillende plaatsen zijn er heel wat concrete acties rond ontharding. Zo is er in Gent de Geveltuinbrigade, die de voorbije jaren honderden geveltuinen aanlegde. In Antwerpen is er de actie BreekUIT, waarbij de stad burgers aanmoedigt om te ontharden. Aquafin en Infopunt Publieke Ruimte lanceerden Operatie Perforatie om openbare besturen aan te zetten meer publieke ruimte te ontharden. Enthousiasme genoeg, tijd voor de beleidsmakers om van deze voorlopers de norm te maken.

Vermijd het oppompen van grondwater

Ondertussen wordt er nog altijd volop gebouwd. Naast de aanvullende verharding die dit veroorzaakt, houdt men veel bouwputten droog door het lokale grondwater weg te pompen. Dit veroorzaakt extra stress op de al dalende grondwatertafels.

Grondwater oppompen, moeten we zo veel mogelijk vermijden. Dit kan door bemalingen in de tijd te beperken, maar ook door bouwtechnische ingrepen waardoor enkel het water uit de bouwput zelf opgepompt moet worden, en het grondwater in de omgeving onaangeroerd blijft. 

Voor elk type werf is er wel een techniek om dit te realiseren, zelfs voor moeilijk toegankelijke, hoogrisico-omgevingen waar trillingen ongewenst zijn. Deze technologieën zijn vaak wat duurder dan een bemalingspomp, maar worden bijvoorbeeld in Nederland regelmatig toegepast. 

Vlaanderen zou zeker even ambitieus mogen zijn. Op lange termijn is het voordeliger om onze grondwatertafels te beschermen dan om nu voor de ‘goedkoopste’ oplossing te gaan. Ook hier kan het waterbeleid de juiste weg tonen.

Wanneer bemalen de enige optie is, geef retourbemaling dan altijd de voorkeur. Retourbemaling betekent dat je het opgepompte water op een kleine afstand van de werf weer in de bodem laat infiltreren. In een stedelijke omgeving is dit niet altijd te realiseren. Toch zou men bij een vergunningsaanvraag in een ruime straal rondom de werf moeten zoeken naar mogelijkheden om water opnieuw in de bodem te injecteren, bv. in een parkgebied in de buurt.

Als retourbemaling onmogelijk is, kan het water vaak nog nuttig gebruikt worden, mits de waterkwaliteit dit toelaat. Gents MilieuFront verdeelde bijvoorbeeld bemalingswater van een Wondelgemse werf over de regenwaterputten van buurtbewoners. Op sommige werven staan er al kuubcontainers met een kraantje om water af te tappen. Maar dergelijke acties zijn een druppel op een hete plaat: enkele honderdduizenden liters op een dagelijks debiet van miljoenen liters (7 miljoen liter voor Gent alleen al).

Particulieren kunnen maar een beperkte hoeveelheid water gebruiken. Het is dus zaak om afnemers te vinden die grotere volumes kunnen recupereren. Voorlopig is dat wettelijk nog niet mogelijk, maar in 2021 verandert de regelgeving. Dan zouden openbare diensten zoals de groendienst, de reinigingsdienst en de brandweer, maar ook landbouwers en bedrijven bemalingswater kunnen afnemen. Daarvoor is wel een extra vergunning nodig, een extra administratieve stap die de drempel verhoogt.

Momenteel loopt een openbaar onderzoek. Tijd dus om ook als burger je stem te laten horen. Samen met vele partners en experts hebben we een bezwaarschrift opgesteld. Doel? De stroomgebiedbeheerplannen een pak ambitieuzer maken. 

Ja, ik geef mijn stem voor proper water

Waterkwaliteit Gents MilieuFront Water voor later

Meer over Waterkwaliteit