Bij moment van schrijven namen 49 bedrijven, organisaties en steden deel aan de Green Deal Duurzame Stedelijke Logistiek, goed voor 79 verschillende acties.
De Vlaamse regering wil dat haar steden vanaf 2025 emissievrij beleverd worden. In lijn met deze doelstelling staken verschillende organisaties zoals The Shift, VUB Mobilise, VVSG, Koning Boudewijnstichting, VIL en Bond Beter Leefmilieu de hoofden bij elkaar en lanceerden samen met de Vlaamse overheid in 2019 de Vlaamse ‘Green Deal Duurzame Stedelijke Logistiek’.
Een terugblik op 4 jaar Green Deal
De doelen waren meteen duidelijk: de impact op de leefbaarheid van steden door de logistieke sector verminderen door in te zetten op vier assen.
- De vermindering van het aantal af te leggen kilometers.
- De verschuiving van verplaatsingen naar meer milieuvriendelijke transportmiddelen of tijdstippen.
- De eliminatie van uitstoot door gebruik van emissievrije voertuigen.
- De samenwerking van actoren rond duurzame stedelijke logistiek.
We gingen op zoek naar bedrijven, steden en organisaties die op deze vier assen voortrekkers willen zijn. Bij de lancering van de Green Deal stond de teller op 29 deelnemers, maar dit aantal breidde systematisch uit.
Uitdagingen
Door workshops en consultaties brachten we in kaart welke obstakels de deelnemers tegenkomen bij de realisatie van hun acties. Verschillende stakeholders zijn zich bijvoorbeeld nog te weinig bewust van de impact van stedelijke logistiek en de mogelijkheden om deze impact te verminderen. Daarnaast ontbreekt een duidelijk beleidskader rond emissievrije stadsdistributie en is het moeilijk om de beschikbare oplossingen rendabel te krijgen. De transitie naar emissievrije stadsdistributie heeft een grote impact op de interne organisatie, zowel van bedrijven als van lokale overheden. Daarnaast blijft samenwerking binnen deze sector een grote uitdaging. Bepaalde wetgeving staat de transitie in de weg en er is nog een gebrek aan laadinfrastructuur en gepaste voertuigen voor de logistieke sector.
Oplossingen
We gingen met de deelnemers aan de Green Deal op zoek naar oplossingen voor deze uitdagingen. Dit alles vertaalden we in concrete beleidsaanbevelingen voor de Vlaamse en voor de lokale overheden. Zo moet er op Vlaams niveau een ambitieus, duidelijk en uniform wettelijk kader komen rond emissievrije stadsdistributie. Dit kader moet bindend zijn voor alle steden, gekoppeld zijn aan een duidelijk tijdsperspectief en ondersteund door een flankerend beleid en budget.
Flankerend beleid
Welke elementen moet dit flankerend beleid bevatten? Een doordachte handhaving van emissievrije stadsdistributie is cruciaal. Daarnaast is er nood aan voldoende en hoogwaardige laadinfrastructuur voor de logistieke sector en al dan niet tijdelijke financiële ondersteuning van de aankoop van emissievrije voertuigen. Ten slotte zijn er de nieuwe juridische uitdagingen die deze transportshift met zich meebrengt. Mogen cargofietsen van een bepaalde breedte nog op het fietspad? Mag een chauffeur met rijbewijs B met een elektrische bestelwagen rijden, als die door het extra gewicht eigenlijk in een andere klasse terechtkomt? Deze en andere obstakels moeten allen weggewerkt worden.
Overheden op verschillende niveaus moeten ruimte geven aan pilootprojecten en aan bijkomend onderzoek, zeker omtrent de rentabiliteit van de oplossingen. Op regionaal vlak is een expertisecentrum nodig, waar steden en bedrijven kunnen aankloppen. Op lokaal vlak is er behoefte aan deskundige aanspreekpunten voor de ondernemingen die op dat grondgebied actief zijn. Samenwerking en kennisdeling moet gestimuleerd worden, waarbij heldere communicatie over de doelstellingen en de weg naar de realisatie daarvan, van groot belang is. Tot slot geven we de Vlaamse overheid mee dat ze veel kan leren van de buurlanden, met Nederland op kop. Vanaf 1 januari 2025 voeren 30 gemeenten daar een zero-emissiezone voor logistiek in. De overheid voorziet een aanzienlijk budget én mankracht om gemeenten en bedrijven te ondersteunen bij deze transitie. Er worden ook allerlei tools ontwikkeld en een uitgebreide communicatiecampagne ondersteunt het hele proces.
Ook een rol voor lokale overheden
De Green Deal formuleerde ook enkele aanbevelingen voor de lokale overheden. Zij moeten immers het Vlaams beleid omzetten in concrete maatregelen. Naast de eerder genoemde deskundige lokale aanspreekpunten, is het cruciaal dat er lokaal overleg opgezet wordt met alle stakeholders, waarin iedereen die impact ondervindt door de maatregelen, betrokken is. Steden kunnen bijkomende ondersteuning bieden in de overstap naar emissievrije voertuigen. Ze kunnen ook zelf hun eigen vloot vergroenen. Tot slot bevelen we aan om deel te nemen aan lokale pilootprojecten en om daar mogelijkheden voor te creëren.
Inspirator en klankbord voor het Vlaams beleid
We stelden onze aanbevelingen ondertussen voor in een commissie van het Vlaams Parlement. Deze coalitie van koplopers op vlak van duurzame stedelijke logistiek wordt nu erkend als een waardevol klankbord voor de Vlaamse overheid bij het ontwikkelen van een wettelijk kader rond emissievrije stadslogistiek.
Innovatieve aspecten
De Green Deal is erin geslaagd om koplopers (bedrijven, overheden, organisaties) uit het werkveld van stedelijke logistiek impactvolle acties te laten opzetten die een concrete bijdrage leveren aan emissievrije stadsdistributie.
Deelnemers deelden hun ervaringen met elkaar en in workshops traden we in informatieve dialoog. We maakten een inventaris van drempels voor emissievrije stadsdistributie, zochten met hen naar bruikbare oplossingen en vertaalden deze in concrete beleidsaanbevelingen.
Door het creëren van netwerkmogelijkheden, zetten we deelnemers aan om met elkaar in gesprek te gaan en legden zo de basis voor toekomstige samenwerking.
Bereikte resultaten
Bij moment van schrijven namen 49 bedrijven, organisaties en steden deel aan de Green Deal Duurzame Stedelijke Logistiek, goed voor 79 verschillende acties. Uit een bevraging in 2022 leerden we dat 20% van de acties ondertussen is afgerond, andere acties zijn stopgezet, en 60% nog loopt. De deelnemers beschouwen hun acties in het algemeen als impactvol. Een overzicht van de acties en de resultaten kan je vinden in deze publicatie.
We zijn er door het opzetten van workshops en door jaarlijkse bevragingen in geslaagd om zowel de drempels als de oplossingen voor emissievrije stadsdistributie in Vlaamse steden in kaart te brengen. Deze vertaalden we in concrete beleidsaanbevelingen, waarover we momenteel met beleidsmakers in gesprek zijn.
We maakten ook een Inspiratiegids om de inzichten en ervaringen verder uit te dragen. Deze gids bevat naast 10 getuigenissen ook concrete tips en tricks om rond duurzame logistiek aan de slag te gaan, uitdagingen en oplossingen, en onze beleidsaanbevelingen.
De weg verder
Er is in Vlaanderen een groeiende bereidheid om rond duurzame stedelijke logistiek aan de slag te gaan, zowel bij bedrijven als bij steden. Ze willen kennis en ervaringen met elkaar delen en zoeken naar oplossingen voor de uitdagingen op de weg naar emissievrije stadsdistributie. Er is ook een grote eensgezindheid over de meerwaarde van samenwerking rond dit thema. In de praktijk stellen we vast dat er toch verschillende obstakels zijn die een diepgaande samenwerking in de weg staan. We onderzoeken de mogelijkheden om hier binnen de Green Deal sterker op in te zetten.
De uitgesproken ambitie van de Vlaamse regering om vanaf 2025 emissievrij te beleveren in de steden, heeft steden en bedrijven in beweging gebracht. Helaas zien we dat er tijdens de eerste helft van de regeerperiode weinig aandacht is gegaan naar dit onderwerp. Daardoor is er vertraging opgelopen, waardoor het nu moeilijk wordt om de doelstelling van 2025 te halen. Maar wij geloven dat we met de inzet van onze coalitie de transitie naar emissievrij stadsdistributie in Vlaanderen kunnen versnellen.
