Vlaanderen kent nu al een torenhoge verhardingsgraad van maar liefst 15,2%. Dit komt neer op 311 m² verharding per inwoner (wonen, industrie, recreatie en infrastructuur).
Donderdag verscheen het nieuwe betonrapport van Breekijzer en Natuurpunt. Het geeft een gedetailleerd overzicht van de verharde oppervlakte in Vlaanderen, per gemeente en provincie. Die bleek de afgelopen jaren sterk toe te nemen, aan een tempo van 5 ha per dag. Dat betekent dat er in gans Vlaanderen elk jaar een oppervlakte ter grootte van de stad Mechelen verhardt. Zoveel verharding zorgt voor meer overstromingen en meer problemen met droogte in hete zomers. In plaats van al dat beton is er nood aan meer ruimte voor water en groen, onze natuurlijke spons en airco. Meer ontharden is dus de boodschap.
Vijf hectare verharding per dag
Op basis van de laatst beschikbare cijfers en in samenwerking met HOGENT brachten Natuurpunt en Breekijzer de verharding op gemeentelijk niveau in kaart. Tussen 2013 en 2021 kwam er in totaal in heel Vlaanderen 14.827 hectare verharding bij, of meer dan 5 hectare per dag. Gemiddeld genomen werd er in Vlaanderen gedurende deze acht jaar dus een oppervlakte van meer dan tien voetbalvelden extra verhard, iedere dag opnieuw. Dat is een zeer hoog cijfer.
Van de 5 hectare verharding, belandt 4 hectare in harde bestemming (woon- en industriegebied) en 1 hectare in zachte bestemming (natuur en landbouw). Verontrustend is ook de vaststelling dat tussen 2013 en 2021 de verharding steeg met 10 m²/inwoner, de bevolkingsgroei meegenomen. Deze trend dient dringend te worden gekeerd. Vlaanderen kent nu al een torenhoge verhardingsgraad van maar liefst 15,2%. Dit komt neer op 311 m² verharding per inwoner (wonen, industrie, recreatie en infrastructuur).
Onthardingsopgave: 1 m² per Vlaming per jaar
De Vlaamse regering kondigde reeds in 2016 een onthardingspolitiek aan op twee sporen: in harde bestemmingen, zoals woon- en industriegebieden mag er netto geen verharding meer bij, en in zachte bestemmingen als landbouw- en natuurgebieden dient er tegen 2050 netto twintig procent te worden onthard. Beide doelen vertrekken van de verhardingssituatie in 2015 en zijn een belangrijk onderdeel van de Betonstop of Bouwshift. Maar uit het Betonrapport blijkt echter in geen van beide bestemmingen beterschap.
Deze doelstelling komt neer op 20.000 ha netto ontharding in Vlaanderen. Dat betekent een onthardingsinspanning van 1 m² per Vlaming per jaar, en dit vol te houden tot 2050. Maar in de realiteit zien we een andere beweging. Tussen 2013 en 2021 nam de verharding per Vlaming jaarlijks toe met iets meer dan 1 m². Van een zuiniger ruimtegebruik is dus nog steeds geen sprake. Het is belangrijk om snel verhardingsneutraal te worden, om vervolgens werk te maken van netto ontharding. Deze ommezwaai zou heel eenvoudig kunnen, door een nieuwe vuistregel in te bouwen in het beleid: 1 m² verharden = elders 2 m² ontharden.
Tijd voor actie
In een periode dat er net veel te doen is rond grond- en bodemgebruik, brengt het Betonrapport heldere cijfers over oprukkende verharding, ook in zachte bestemmingen. Van de volgende regering verwachten we dan ook dat er op basis van deze cijfers concrete onthardingsdoelstellingen worden vastgelegd in het nieuwe regeerakkoord, zowel voor de steden als voor het landelijk gebied. Daarnaast vragen we, in lijn met de bouwshift, dat 30.000 ha aan overtollige harde bestemmingen op het gewestplan omgezet worden naar open ruimte voor natuur, bos en landbouw. Zo kan nieuwe, toekomstige verharding van de bodem vermeden worden.
- Klik hier voor het betonrapport en de cijfers per gemeente.
- Klik hier voor de betonmeter, een interactieve webviewer van HOGENT.
