Foto John Maravelakis

Welke rol krijgen synthetische brandstoffen in een hernieuwbare toekomst?

Foto John Maravelakis

Twee Duitse denktanks, Agora Verkehrswende and Agora Energiewende, onderzochten de kosten en het potentiële gebruik van synthetische brandstoffen geproduceerd uit hernieuwbare elektriciteit. Ook in de toekomst zullen deze brandstoffen schaars en duur zijn. De onderzoekers raden daarom aan ze enkel te gebruiken waar andere koolstofvrije technologieën moeilijk haalbaar zijn: in de luchtvaart, scheepvaart en industrie. Voor gebouwverwarming en wagens is elektrisch de aangewezen oplossing.

De joker in het kaartspel

Om fossiele brandstoffen te kunnen weren, is er nood aan duurzame biobrandstoffen en synthetische brandstoffen op basis van hernieuwbare elektriciteit. Maar momenteel zijn die synthetische brandstoffen nog veel duurder dan de fossiele equivalenten. Brandstoffen uit hernieuwbare elektriciteit hebben twee cruciale voordelen: ze kunnen opnieuw omgezet worden in elektriciteit op windstille en bewolkte dagen als er weinig productie is van hernieuwbare elektriciteit. En ze kunnen als supplement gebruikt worden in transport, verwarming van gebouwen en industrie in situaties waar het gebruik van elektriciteit praktisch onhaalbaar is. Maar een keuze dringt zich op.

De denktanks waarschuwen voor de optimistische scenario’s van één-op-één vervanging van alle aardgas en olie door synthetische brandstoffen. Synthetische brandstoffen zullen ook in de toekomst schaars blijven. We moeten ze strategisch inzetten, zoals de joker in het kaartspel, en ze enkel gebruiken waar ze een meerwaarde hebben en andere koolstofvrije technologieën niet haalbaar zijn. De studie schuift luchtvaart, scheepvaart, productie van chemische precursoren en hoge temperatuurswarmte naar voor als geschikte toepassingen voor synthetische brandstoffen. Waar we elektriciteit kunnen gebruiken (zoals voor gebouwenverwarming) moeten we geen synthetische brandstoffen inzetten, want elektriciteit zal altijd goedkoper en meer beschikbaar zijn.

De onderzoekers verwerpen het idee om synthetische brandstoffen in te zetten voor wagens. Een wagen met verbrandingsmotor gebruikt ongeveer vijf keer meer energie dan een elektrisch voertuig. Daarom is het erg inefficiënt om synthetische brandstoffen te gebruiken voor deze toepassing.

Grootschalige productie synthetische brandstoffen is een uitdaging

De productie van synthetische brandstoffen gebeurt in verschillende stappen. Groene zonnestroom of windenergie wordt gebruikt om water via elektrolyse om te zetten in waterstof en zuurstof. De waterstof wordt vervolgens gecombineerd met CO2 om gasvormige of vloeibare synthetische brandstoffen te maken. De voordelen van deze brandstoffen ten opzichte van elektriciteit? Ze hebben een hoge energiedichtheid, zijn makkelijker op te slaan en zijn compatibel met de bestaande distributie-infrastructuur. Maar tegenover die voordelen staat een prijs: het grootste deel van de energie gaat verloren in de omzetting. 100 kW aan hernieuwbare elektriciteit levert amper 13 kW aandrijvingsenergie op voor een verbrandingsmotor.

Een tweede uitdaging voor duurzame synthetische brandstoffen, is de immense hoeveelheid hernieuwbare elektriciteit die nodig is voor de productie ervan. Om economische rendabel te zijn, hebben power-to-gas en power-to-liquid goedkope en continue hernieuwbare elektriciteit nodig in grote hoeveelheden. Maar om de kost te berekenen van de synthetische brandstoffen, moet je ook de bouw en onderhoud van al die extra windmolens en zonnepanelen meerekenen. De studie berekende een kost van synthetische brandstoffen van 20 tot 30 cent per kWh op korte tot middellange termijn, ongeveer vijf maal zo duur als de huidige dieselprijs in Duitsland. Tegen 2050 kan die kost zakken naar 10 cent per kWh, als tenminste de wereldwijde capaciteit stijgt tot 100 GW. Maar die beoogde kostendalingen kunnen er enkel komen als we snel en continu investeren in productiecapaciteit. Bovendien is er nood aan een hogere CO2-prijs, want momenteel blijft het nog veel goedkoper om te kiezen voor fossiele brandstoffen.

Geen zand in de ogen laten strooien

De gassector werpt zich de laatste maanden steeds meer op als de ideale transitiebrandstof om de omslag naar een klimaatneutrale toekomst te maken. Op het Fluxys Forum eind april presenteerden verschillende sprekers de troeven van hernieuwbaar gas in alle sectoren: industrie en chemie, verwarming en transport. Geen enkele valse noot.

Maar deze Duitse studie maakt duidelijk dat hernieuwbare brandstoffen hoogstwaarschijnlijk schaars zullen blijven. En dat we ze enkel mogen inzetten voor hoogwaardige toepassingen. Het is aan onze beleidsmakers om een duidelijk pad uit te tekenen voor de uitfasering van fossiele brandstoffen per sector. Voor wagentransport moeten beleidsmakers resoluut kiezen voor elektrisch. Voor gebouwverwarming zijn (na renovaties), warmtepompen, warmtenetten of (in beperkte mate) pellets de beste opties. Voor de hoogwaardige toepassingen als luchtvaart, scheepvaart en industrie, kunnen synthetische brandstoffen een oplossing zijn. De overheid moet duidelijk maken welk groeipad ze ziet tegen 2050 en hoe ze die doelstellingen zal waarmaken. Doet ze dat niet, dan dreigen we kostbare hernieuwbare brandstoffen te verspillen door inefficiënte toepassingen.

Vlaanderen mag zich geen zand in de ogen laten strooien: synthetische brandstoffen zijn niet het wondermiddel. Het gros van de omslag naar een klimaatneutrale toekomst zal op andere manieren gebeuren. Tijd dat de overheid hier duidelijkheid in schept.

> Meer details? Lees de Duitse studie (Engelstalig)

Biomassa & biobrandstoffen

Meer over Biomassa & biobrandstoffen