Vervuiling houdt stand
Drie plannen. Drie keer doel gemist. Wie naar de naakte cijfers kijkt, merkt dat het Vlaamse milieubeleid faalt. Joke Schauvliege is al 10 jaar minister van leefmilieu. In dat decennium schreef ze plannen voor lucht, mest of klimaat. Eén constante: de vervuiling daalt niet of veel te traag. Nog altijd overschrijden we de jaargrenswaarde voor schadelijke stikstofoxiden in de lucht van drukke straten en grote steden. Voor het klimaat loopt het nog slechter. De broeikasgasemissies nemen al twee jaar op rij toe. Ook het mestbeleid loopt vast. Sinds 2013 verbetert de nitraatvervuiling in het water in landbouwgebied niet meer. Voor fosfaat is er geen verbetering meer sinds 2010.
Het is niet moeilijk om de vinger op de wonde te leggen. Het en-en-beleid van deze regering werkt niet. Een beter leefmilieu is onmogelijk te behalen als je de kool en de geit wil sparen. Een groeiende veestapel of wagenpark gaan niet samen met minder vervuiling. Dat inzien vergt geen hogere wiskunde.
Miskleunen
Hoe loopt het intussen in de buurlanden? Het antwoord is gelaagd. Ze kampen met gelijkaardige problemen. Denk aan dieselwagens die te veel vervuilen of het wegtransport dat almaar toeneemt. Maar ons land doet er nog een schepje bovenop, door miskleunen zoals de rampzalige ruimtelijke ordening of de verloning met dieselwagens. België is niet bijzonder groot. Toch leggen we 5% meer kilometers af per wagen dan de Nederlanders of Fransen. West-Vlaanderen heeft drie keer meer varkens dan inwoners en haalt daarmee de wereldwijde top voor veedichtheid.
Bedrijfsbelangen
Momenteel buigt de Vlaamse regering zich over een rist nieuwe plannen die de milieukwaliteit in het komende decennium zullen bepalen: het klimaat- en energieplan, het mobiliteitsplan en het beleidsplan Ruimte Vlaanderen. Elke meerderheidspartij pakt uit met groene ambities. Zo kiest Open Vld voor hernieuwbare energie, CD&V voor duurzaam transport en N-VA voor meer natuur. Maar tegenover iedere groene ambities staat een bedrijfsfederatie die vanuit sectorale belangen de hakken in het zand zet. Daardoor staan statiegeld, de betonstop of de kernuitstap weer op de helling. Hoe slagen we erin om het tij te keren?
De oplossingen zijn er
De oplossingen en het enthousiasme zijn er alvast. Meer dan 300.000 gezinnen hebben zonnepanelen, energiecoöperatieven springen als paddenstoelen uit de grond en we fietsen meer. Toonaangevende Vlaamse ondernemingen lopen aan de spits in de ontwikkeling van een hernieuwbare en circulaire economie. De kritische massa voor verandering is zo goed als bereikt. Het komt er nu op aan de beraadslaging over de toekomst uit de achterkamers te halen. Net zoals bij het dossier van de F16.
Private lusten, publieke milieulasten
Want de milieuvervuiling houdt enkel aan omdat de factuur ervan ergens is weggemoffeld. Opruim van zwerfvuil, nutsvoorzieningen bij verspreide bewoning, kustbescherming bij een stijgende zeespiegel, waterzuivering in landbouwgebied, gezondheidskosten door luchtvervuiling… de lijst van zwak overheidsbeleid dat de vervuiling en belastingen doet oplopen, is ellenlang. De cijfers moeten op tafel komen en wie de vervuiling veroorzaakt, moet voor de kosten opdraaien. Het is bijvoorbeeld onbegrijpelijk hoe makkelijk de autoconstructeurs met de Dieselgate wegkomen of de overheid inspringt voor het nucleair risico dat Engie-Electrabel veroorzaakt. Uit pure verontwaardiging of wanhoop trekken steeds meer burgers naar de rechtbank. Dat is vooral een signaal aan de overheid: plaats het maatschappelijk belang centraal in het milieubeleid en grijp de economische kansen van vergroening.
