Foto Tim Bish

Nieuwe studie maakt brandhout van houtverbranding

Foto Tim Bish

Houtverbranding is de meest milieuschadelijke vorm van verwarmen, warmtenetten en warmtepompen scoren met stip het best. Dat is de conclusie van een nieuwe studie uitgevoerd in het kader van de Green Deal Huishoudelijke Houtverbranding. Het onderzoek toont nogmaals met harde cijfers aan dat niet alleen open haarden massa’s schadelijke stoffen uitstoten, ook nieuwere types houtverbrandingstoestellen doen het slechter dan alle andere vormen van verwarming. Waarom is het dan toch zo lang wachten op die Vlaamse visie op de rol van houtverbranding in de huishoudelijke verwarming? En waarom staat er amper iets over houtverbranding in het Vlaamse energie- en klimaatplan 2030?

1,09 miljard milieuschadekosten

De studie berekende de milieuschadekosten voor verschillende types verwarming: systemen op hout, pellets, aardgas, stookolie en propaan, maar ook warmtepompen en warmtenetten werden onderzocht. De milieuschadekost geeft een monetaire waarde aan de schade veroorzaakt door emissies van een bepaald type verwarming. Deze schade kan bestaan uit ziektes aan hart en luchtwegen ten gevolge van fijn stof en andere stoffen, een negatieve impact op ecosystemen en de menselijke gezondheid teweeggebracht door ozonsmog, schade aan gebouwen veroorzaakt door fijn stof, schade aan de natuur aangericht door de vermestende werking van stikstofoxiden (NOx) en de kosten van het voorkomen van klimaatverandering. De studie maakte niet enkel een inschatting van de directe emissies aan de schoorsteen, ook de indirecte luchtemissies door ontginning, transport en opwerking van de brandstof werden in het onderzoek opgenomen.

   

Conclusie: hout als verwarmingsbrandstof is verantwoordelijk voor 60% van alle directe milieuschadekosten van huishoudelijke verwarming, hoewel slechts 1,6% van de huishoudens hout als hoofdverwarming heeft en 19,1% van de huishoudens hout als bij- of sfeerverwarming gebruikt. In euro's uitgedrukt gaat het om 1,09 miljard euro aan schade. 

Toekomstscenario’s

Hoe kunnen we deze schade reduceren? De onderzoekers rekenden enkele toekomstscenario’s door.

  • Een snellere vervangingsgraad van verwamingstoestellen op hout kan de milieuschadekost verminderen met 42%.
  • Mochten er alleen pellets verstookt worden in plaats van stukhout, dan levert dat een winst op van 15%. 
  • Open haarden uitfaseren en alle toestellen vervangen door de nieuwste technieken kan 38% van de emissies wegwerken. 
  • Houtkachels uitrusten met een katalysator is een dure optie die weinig opbrengt: het doet de milieuschadekost met slechts 8% dalen.

En de toekomstscenario’s waarin de omschakeling naar warmtepompen en warmtenetten wordt gemaakt? Die werden jammer genoeg niet bekeken. Nochtans concludeert de studie dat dergelijke verwarming zonder verbranding veruit het best scoort. Wat een gemiste kans.

Waar blijft de Vlaamse totaalvisie op huishoudelijke verwarming?

De Green Deal Houtverbranding volstaat duidelijk niet. De deal legt de focus op luchtkwaliteit en wil snelle stappen zetten door de slechtste vormen van houtverbranding eruit te wippen. Maar dan krijg je van die vreemde maatregelen zoals een premie van 250 euro bij de vervanging van een houtkachel of open haard door een … kachel op aardgas. Op die manier verschuiven we het probleem van uitstoot van fijn stof naar uitstoot van CO2.

Een toekomstgericht warmtebeleid moet stappen zetten naar 100% hernieuwbare warmte. In de eerste plaats moet stookolie uit de mix, maar ook wat aardgas betreft moet de overheid duidelijk maken hoe ze de alternatieven ziet: waar komen de warmtenetten, waar de warmtepompen? En als er duurzaam groen gas beschikbaar is, kan dat dan worden gebruikt voor gebouwverwarming. En zo ja: op welke locaties? Houtverbranding zal sowieso maar een heel kleine rol spelen in de duurzame warmtemix van de toekomst. 

We kunnen niet wachten tot 2022, wanneer de visie rond houtverbranding van de Green Deal wordt afgerond. En al helemaal niet tot 2030, het jaar waarop het energie- en klimaatplan mikt om een ruimtelijke energiestrategie te implementeren die moet aangeven welke warmteoplossing waar de voorkeur geniet. Er moeten veel eerder een brede visie en concreet actieplan op tafel komen.

Gelukkig kan het politieke tij snel keren. Waar voormalig minister Schauvliege in februari vorig jaar nog stelde dat “alle houtkachels bannen niet realistisch, niet nodig en moeilijk te handhaven en te controleren is”, klonk haar partijgenoot Lode Ceyssens op het duurzaamheidsdebat van VOKA vorige week al heel anders: ‘CD&V pleit voor een verbod op open haarden tegen 2025’. 

Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij, door CE Delft, in het kader van de Green Deal Huishoudelijke Houtverbranding. Lees er meer over via deze link

Groene warmte

Meer over Groene warmte