Op 6 maanden tijd krikte Italië de renovatiegraad op met 500%. Hoe ze dat voor elkaar kregen? Met het paardenmiddel SuperBonus 110, dat energetisch renoveren voor iedereen betaalbaar maakt. Het systeem is niet perfect en werd recent nog gepolijst. Het succes moet de Vlaamse regering tot nadenken stemmen: ook bij ons moet de renovatiegraad verdriedubbelen. En bovendien moet de renovatieplicht ook haalbaar en betaalbaar zijn.
Paardenmiddel SuperBonus 110
Met de flashy naam “Superbonus 110” kondigde de Italiaans regering in de zomer van 2020 de belangrijkste klimaatmaatregel van hun relanceplan aan. Via deze bonus kunnen investeringen in energetische renovaties, zonnepanelen, warmtepompen en laadpalen tot 110% aftrekbaar zijn van de belastingen. Het werd een overdonderend succes: het aantal energetische renovaties lag 6 maanden later 5 keer hoger. Meer dan van een renovatiegolf, is er sprake van een renovatietsunami.
Così come funziona?
Als woningeigenaar of huurder met toestemming van de eigenaar kan je de Superbonus 110 aanvragen, op voorwaarde dat de woonst er na de renovatie twee Italiaanse energielabels op vooruit gegaan is (wat ruwweg overeenkomt met een sprong van 1 Vlaams EPC-label). Eenmaal 30% van de totale geplande renovatiekosten gemaakt zijn, wordt de eerst schijf belastingsaftrekrecht vrijgegeven. Voor elke ingreep is er ook een maximumbudget bepaald, zodat de kosten niet uit de hand kunnen lopen.
Maar net zoals in Vlaanderen kan niet iedereen zomaar de renovatiekosten voorfinancieren. Daarom zijn er 3 opties mogelijk:
- De renovatie wordt met eigen middelen gefinancierd en wordt in de komende 5 jaar terugverdiend via de belastingsbrief
- Het belastingsaftrekrecht wordt gegeven als vergoeding aan het bedrijf dat de renovatie uitvoert
- Een bank koopt het belastingaftrekrecht, aan bv. 105% van de renovatiekosten
Dit is geen pleidooi aan de Vlaamse regering om het Italiaanse systeem klakkeloos te kopiëren, maar het noopt wel tot een reflectiemoment: hoe maken we renovaties haalbaar voor elke Vlaming?
Een gat in de Italiaanse hand of een verstandige investering?
Iedere lidstaat moest een relanceplan opmaken om de Europese economie te doen opleven na de coronacrisis, hiervoor kregen ze dan ook substantiële Europese middelen ter beschikking. Daarvan moest tenminste 37% uitbesteed worden aan klimaatinvesteringen, maar de lidstaten mochten zelf invullen hoe ze dat precies zouden doen.
Italië koos met de Superbonus 110 voor een erg sociale invulling die ook grote CO2-reducties realiseert. Tegelijkertijd zorgt de maatregel er ook voor dat renovatiewerken legaal gebeuren, waardoor belastingontduiking vermeden wordt. Daarnaast gaat een groei van de renovatiesector op die manier ook gepaard met een enorme economisch boost. Goed nieuws voor een land dat nog steeds aan het bekomen is van de financieel-economische crisis van 2008.
Toch kent het systeem enkele groeipijnen. Omdat de renovatiegraad in een stroomversnelling kwam, stegen de kosten van bouwmaterialen en dus ook de renovatiekosten, waardoor de Superbonus niet meer altijd alle kosten kan dekken. Ook is het systeem op termijn niet houdbaar. Daarom wordt de bonus afgebouwd naar 65% tegen 2025 en kunnen enkel eigenaars met een gezinsinkomen lager dan 25.000€ per jaar nog aanspraak maken op deze Superbonus. Volgens de Italiaanse regering zou zo de impact op het begroting beperkt zijn.
Vlaams reflectiemoment
Hoewel Italië dubbel zoveel geld per burger kreeg van de EU, kunnen we stellen dat het Vlaamse renovatiebeleid toch veel minder sociaal en veel minder effectief is. Uit een eerdere studie bleek al dat ongeveer 50% van de woningeigenaars in Vlaanderen geen energetisch renovatie kunnen betalen. Met een renteloze lening en wat extra premies worden hier maar enkele procentjes van afgeschraapt. Het is duidelijk: zo komen we er niet.
Dit is geen pleidooi aan de Vlaamse regering om het Italiaanse systeem klakkeloos te kopiëren, maar het noopt wel tot een reflectiemoment. Als iedereen moet renoveren, dan moet het ook haalbaar zijn voor elke Vlaming. Dat kan alleen lukken als de Vlaamse regering gepaste voorfinancieringsinstrumenten beschikbaar stelt voor de woningeigenaars die de centen niet zelf kunnen neertellen.
