Ecofys lanceerde, in opdracht van gasnetbeheerder Fluxys, een nieuwe studie over de rol van gas in een hernieuwbaar Europees energiesysteem. De hoofdconclusie: hernieuwbaar gas dat wordt ingezet via de bestaande gasinfrastructuur, kan een rol spelen in het reduceren van de broeikasgasemissies tegen 2050. De Vlaamse overheid moet deze studie aangrijpen om het potentieel in Vlaanderen verder te onderzoeken.
Werk aan de winkel
Vreemd genoeg bleef de studie van Ecofys vorige week compleet onder de radar. Nochtans valt er heel wat interessants te rapen in het rapport. Hernieuwbaar gas kan de uitstoot van broeikasgassen naar beneden halen. Bovendien kan Europa jaarlijks 138 miljard euro besparen in vergelijking met een hernieuwbaar energiesysteem dat enkel steunt op elektriciteit en vergroot het haar energiezekerheid en -onafhankelijkheid.
Ecofys berekende dat een kwart van het huidige gasgebruik in 2050 op een duurzame en hernieuwbare manier geproduceerd kan worden. Daarvan zou 51,6% afkomstig zijn van vergisting van biomassa (methanisatie), 28,9% door middel van thermische gasificatie van houtige biomassa en 19,7% via Power to Gas uit hernieuwbare elektriciteit. Ecofys benadrukt dat koolstofafvang en -opslag (CCS) en koolstofafvang en -vastlegging (CCU) twee gecontesteerde technieken zijn, die mogelijk in te schakelen zijn voor het resterende driekwart. Sommigen zien ze als een noodzakelijke oplossing om de opwarming onder de 2°C te houden. Anderen beschouwen ze als te dure technieken met beperkte toepassingsmogelijkheden. Bovendien valt de CO2-uitstoot van gebouwen niet af te vangen. Waar de recente Franse studie aangaf dat 100% hernieuwbaar gas tegen 2050 haalbaar is bij onze zuiderburen, blijft het rapport van Ecofys dus heel voorzichtig en geeft het aan dat er vooral nog veel werk aan de winkel is.
Dieper in de cijfers
Wat dieper in de cijfers duiken, levert nog een aantal interessante bevindingen op. Zo zou 56,9% van de productie van biomethaan tegen 2050 uit anaërobe vergisting komen: van energiegewassen en landbouwresidu’s. Mais of triticale kunnen als tweede gewas voor of na het hoofdgewas op dezelfde landbouwgrond gezaaid worden. Hiervoor halen de onderzoekers de mosterd uit de Italiaanse Po-vallei, waar een groep boeren al gedurende 15 jaar volgens het concept Biogasdoneright traditionele veevoedergewassen afwisselen met winterse energiegewassen voor hun biogasinstallaties. Een extrapolatie van deze aanpak naar Europa zou het volgens het Nederlandse onderzoeksbureau mogelijk maken om biogas te produceren op een duurzame manier. Zonder voedsel en veevoederproductie te verdringen en zonder extra inname van landbouwgrond. Bijkomende voordelen: de biodiversiteit stijgt, erosie wordt tegengegaan en de rurale economie versterkt.
Power to gas, waarbij eerst waterstof geproduceerd wordt uit hernieuwbare elektriciteit en vervolgens via methanisatie synthetisch methaan aangemaakt, heeft slechts een aandeel van ongeveer één vijfde in de totale hoeveelheid hernieuwbaar gas. De kans is groot dat het hier vooral bij de eerste stap blijft (waterstof maken uit elektriciteit) en dat het waterstof in industriële processen gebruikt zal worden.
De studie laat enkele veelbelovende technieken en oplossingen buiten beschouwing, omdat het nog niet zeker is of ze haalbaar zijn op grote schaal. Denk hierbij aan biomethaanproductie uit algen of industriële hoge temperatuurswarmtepompen.
Energietransitie mét hernieuwbaar gas is goedkoper
Volgens de studie moeten we hernieuwbaar gas een rol geven in de energietransitie omdat het kostenefficiënter is dan een scenario waarbij de hele maatschappij geëlektrificeerd wordt en er geen plaats meer is voor gas. Hernieuwbaar gas zouden we kunnen inzetten voor zwaar transport (4,1%), industrie (36,9%), gebouwverwarming en elektriciteitsopwekking (59%). Waar batterijen kunnen instaan voor korte termijn energieopslag, kan het gasnet via power-to-gas fungeren als een seizoensopslag van overschotten aan hernieuwbare elektriciteit.
Hybride warmtepompen zijn volgens Ecofys het meest veelbelovende alternatief voor all electric warmtepompen, omdat ze een gasboiler bevatten om de piekvraag op te vangen. Dat heeft als voordeel dat de elektriciteitsnetten niet verzwaard moeten worden om elke winterpiek op te vangen. Woningen moeten ook minder verragaand gerenoveerd worden en de bestaande warmteafgiftesystemen kunnen behouden worden (je hoeft niet per se een vloerverwarming te installeren). Omschakeling naar hybride warmtepompen zou relatief snel kunnen gaan. Dit zou een kostenbesparing van 54 miljard euro per jaar kunnen opleveren in Europa ten opzichte van een full electric scenario. Voor zwaar vrachtverkeer liet de gassector de voordelen uitzoeken van CNG of LNG ten opzichte van biodiesel. Voorlopig is die nog wat duurder, maar ze stoot minder fijn stof uit.
Fluxys moet doelstellingen Parijsakkoord consequent nastreven
Dat gasnetbeheerder Fluxys zich engageert om de doelstellingen van het Parijsakkoord te behalen, kan alleen maar toegejuicht worden. Met dit onderzoek zetten ze zich meteen centraal in het debat van de energietransitie. Hoewel het onderzoek concludeert dat op basis van de huidige inzichten tegen 2050 slechts een vierde van het gas groen zal zijn, toont de paper aan dat we de piste van hernieuwbaar gas een kans moeten geven. Het kan de energietransitie goedkoper maken en zorgen voor een stabieler energiesysteem.
Maar de beste en meest kostenefficiënte manier om het klimaatprobleem aan te pakken is door energie te besparen. Een extra onderzoeksvraag over het potentieel en de kostenbesparing van energie-efficiëntie bij gasverbruik zou de claim van de gasbedrijven geloofwaardiger gemaakt hebben. Bond Beter Leefmilieu wijst er bovendien op dat onder het mom van bevoorradingszekerheid de gassector nog miljarden belastinggeld pompt in nieuwe aardgaspijpleidingen. Zo investeert ook Fluxys nog mee in de omstreden trans-Adriatische pijplijn. Deze overcapaciteit klikt ons nog voor decennia vast in een fossiel energiemodel. En dat is allesbehalve consequent met hun klimaatengagement.
Stimulerend Vlaams beleid nodig
De Vlaamse overheid zou het potentieel van duurzaam en hernieuwbaar gas in kaart moeten brengen. Want de Europese studie is zeker niet één op één te kopiëren naar het dichtbevolkte Vlaanderen, vooral wat betreft het aandeel biogas uit landbouwgewassen en mest. Onze regio moet ten slotte ook onderzoek en ontwikkeling in waterstofproductie en CCU in de industrie stimuleren en zorgen dat we bij de koplopers van Europa blijven.
> Meer details? Blader door de studie van Ecofys
