De laatste ministerraad van de regering Michel I leverde op de valreep nog een nieuw Marien Ruimtelijk Plan op. Dit plan legt de krijtlijnen vast voor de verdere ontwikkeling van activiteiten op (ons klein stukje van) de Noordzee in de periode 2020-2026. Met het plan komt er meer ruimte voor wind op zee. Zo wordt er plaats voorzien om de capaciteit van offshore wind op te trekken naar 4GW. Dit is cruciaal om onze klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030 binnen bereik te houden.
Twee keer meer windmolens
De Backer verdubbelt in het nieuw Marien Ruimtelijk Plan de capaciteit van de windmolens op zee. Naast een bestaande zone van 225 km² komt er een extra zone van 281 km² bij.
Een aanzienlijk deel van de aangeduide windzones ligt in Natura 2000-gebied. Een passende beoordeling zal moeten uitmaken of de turbines geen te negatieve effecten hebben op de instandhoudingsdoelstellingen van het natuurgebied. Het probleem is dat de grindbedden in dit Natura 2000-gebied al in een slechte staat van instandhouding verkeren, onder andere omdat er nooit ingezet werd op natuurbescherming en er geen voorwaarden opgelegd werden aan schadelijke activiteiten zoals bepaalde vormen van visserij. Afwachten wat die passende beoordeling zegt dus.
In die zin is het jammer dat de overheid er niet voor opteerde om de windzones elders te ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld in de militaire oefenzone die amper gebruikt wordt. Dit zou zorgen voor een grotere rechtszekerheid voor de hoognodige windturbineparken.
Zet in op actief natuurherstel
Ongeveer een derde van de Belgische Noordzee is nu aangeduid als natuurgebied. Dat lijkt veel, maar in deze natuurzones bleven echte beschermings- of herstelmaatregelen tot nu toe achterwege. Zo dreigt de aanduiding als natuurgebied een lege doos te blijven. Daarom vragen we dat bij de uitvoering van het MRP actief ingezet wordt op het herstel van oesterbanken en grindbedden in de mariene natuurgebieden.
Aandacht voor wind én natuur
Bij de ontwikkeling van wind op zee moet er verder ook aandacht gaan naar de kansen die windturbines kunnen bieden voor het mariene milieu. Zo kunnen de turbines, dankzij het vaste substraat, zorgen voor een nieuw habitat voor soorten zoals oesters. Doordat het zo goed als verboden is om te vissen met bodemberoerende vistechnieken na de bouw van de windturbineparken, komt er ruimte voor de ontwikkeling van de zeebodem en -fauna. Het zou bijvoorbeeld interessant kunnen zijn om aan de windontwikkelaars randvoorwaarden op te leggen die bijdragen tot de creatie van nieuwe natuur.
De Nederlandse stichting De Noordzee schreef onlangs nog een interessant rapport dat wijst op de risico’s en kansen van de ontwikkeling van wind op zee. Vast staat dat er nood is aan meer onderzoek naar de mogelijke (cumulatieve) effecten en kansen van de verdere uitbouw van wind op zee. Dit is eens zo belangrijk omdat wind op zee een cruciale rol zal spelen bij de transitie naar een hernieuwbaar elektriciteitssysteem.
Nieuw financieringssysteem
Naast nieuwe zones voor wind op zee, keurde de regering ook de krijtlijnen goed voor een nieuw financieringssysteem. De bouw van de nieuwe windmolens zal na 2020 gebeuren via een openbare aanbesteding (tendering). De regering keek daarbij naar Nederland als voorbeeld. Onder andere door te werken met een tenderprocedure kunnen er windparken in Nederland gebouwd worden zonder subsidie. De Belgische overheid mikt nu ook op een zo laag mogelijke ondersteuningskost. Ze wil de nieuwe zones voor wind tenderen en zelf instaan voor de voorbereidende studies.
Aansluitingen gevraagd
Hoogspanningsnetbeheerder Elia moet zorgen voor de nodige aansluitingen. Daarbij is het essentieel dat Elia ook tijdig klaar is met die aansluitingen. Niet alleen op zee, maar ook met de nodige bijkomende hoogspanningsleidingen op land.
Hier stelt zich een ernstig probleem omdat Elia in zijn investeringsplan (Ontwikkelingsplan genoemd) van 2015 geen rekening heeft gehouden met de toen reeds gekende plannen voor de tweede zone. Daardoor zijn de voorbije jaren onvoldoende voorbereidingen getroffen. Om te vermijden dat de verdere uitbouw van offshore wind jaren vertraging oploopt, is er nu een stevige inhaaloperatie nodig.
De federale regering vraagt de realisatie van de nieuwe zone windenergie tegen de lente van 2026. Het ziet er nu naar uit dat Elia deze deadline niet respecteert: in zijn ontwerp-Ontwikkelingsplan stuurt de netbeheerder aan op 2028. Dat is te laat.
