Een comfortabele winter met groene warmte

Elke burger weet hoe zonnepanelen en windmolens er uitzien, maar lang niet iedereen weet wat een warmtepomp, een zonneboiler of een warmtenet is. Deze drie laatste toepassingen bieden een antwoord op hoe we onze huizen duurzaam kunnen verwarmen. Ongeveer 85% van het huishoudelijk energieverbruik gaat naar verwarming. Meer dan 90% van de huishoudens gebruikt daarvoor gas of stookolie, fossiele brandstoffen die bij verbranding CO2 uitstoten. Om de gemaakte afspraken van het klimaatakkoord van Parijs na te komen, zullen tussen nu en 2050 jaarlijks zo een 100.000 huishoudens hun warmtevoorziening moeten vergroenen. Maar hoe zullen we onze huizen in de toekomst verwarmen zonder stookolie en aardgas, en tegen welke prijs? Deze warmtevraag is nu een blinde vlek in het debat over de transitie naar een hernieuwbare energievoorziening.  Zowel de Vlaamse overheid, lokale besturen, organisaties als burgers kunnen een rol spelen in de omschakeling naar groene warmte.

Wat kan de Vlaamse overheid doen?

De eerste opdracht blijft natuurlijk burgers en bedrijven aan te zetten tot energiebesparing. Daarnaast moet de overheid inzetten op het uitfaseren van fossiele brandstoffen en maximaal investeren in hernieuwbare bronnen waaronder wind, zon en omgevingswarmte. Restwarmte moet optimaal benut worden en het potentieel van geothermie moet verder onderzocht worden. De Vlaamse overheid is nu aan zet om een warmtebeleid te ontwikkelen dat afstapt van fossiele brandstoffen. Bond Beter Leefmilieu reikt in zijn nieuwe studie ‘Groene warmte’ 11 beleidsmaatregelen aan. We lichten er voor jullie enkele sleutelmaatregelen uit:

  • Het ontwikkelen van een lange termijn visie met horizon 2050. De warmtevraag is nauw gelinkt aan keuzes in ruimtelijke ordening en het renovatiebeleid en vraagt om een planmatige aanpak. Op die manier vermijdt de overheid investeringen die niet toekomstbestendig zijn.
  • Een verschuiving van lasten op elektriciteit naar fossiele brandstoffen die hoog genoeg is om gedragswijziging bij particulieren en bedrijven te stimuleren. 
  • Een verbod op het verkopen en plaatsen van stookolieketels. 
  • Een verplichte energierenovatie van eengezinswoningen (na verkoop) en de installatie van een renovatiewet voor collectieve woongebouwen in mede-eigendom via een uitbreiding op de EPB-regelgeving (Energieprestatie en Binnenklimaat-regelgeving).

Lees verder welke andere maatregelen de Vlaamse overheid kan nemen in onze studie groene warmte

Wat kunnen lokale besturen doen?

Ook de gemeenten spelen een cruciale rol in de transitie naar hernieuwbare warmte. Gemeenten moeten werk maken van warmtezoneringsplannen en warmtebeleidsplannen. Die plannen geven aan waar welke groene oplossingen het efficiëntst zijn. Zo kunnen in dicht bebouwde gebieden warmtenetten een grote rol spelen. Aanleg van warmtenetten in afstemming met openbare werken, zoals een vernieuwing van waterleiding en de heraanleg van straten. Bij meer verspreide bebouwing zijn individuele oplossingen zoals een warmtepomp meer aangewezen.

Wat kunnen organisaties doen?

Als organisatie of vrijwilliger bij een lokale natuur- en milieuvereniging of als lid van de milieuraad kun je jouw lokale beleidsmakers aanspreken naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen 2018. Vraag hun om een strategie voor groene warmte uit te tekenen en reik hen een goed voorbeeld aan.

Voorbeeldproject Het project Janseniushof is een kernversterkend bouwproject in het centrum van Leuven. Een deel van dit bouwproject zal gebruikmaken van een gemeenschappelijk energienet. In totaal worden 91 appartementen en 13 woningen van energie voorzien via een open systeem voor geothermie. Vier centrale warmtepompen, gecombineerd met individuele warmtepompen, zorgen voor de uitwisseling van de energie uit de aarde naar de vloerverwarming en -koeling in elke wooneenheid. Een klimaatvriendelijk pilootproject dat navolging verdient in de rest van Vlaanderen.

Wat kunnen burgers doen?

In de eerste plaats je woning heel goed isoleren, luchtdicht maken en en ventileren. Want de groenste warmte is de kWh die je niet nodig hebt. Indien je ver van de dorps- of stadskern woont, mag je ervan uitgaan dat er in de toekomst geen warmtenet zal komen in je straat. Kies dan voor individuele groene oplossingen zoals een warmtepomp, zonneboiler of pelletketel als alternatief voor stookolie en gas.

  • In een goed geïsoleerde woning is een warmtepomp in combinatie met pv-panelen interessant, op voorwaarde dat de warmtebuffer groot genoeg is. Een warmtepomp gebruikt de energie uit de ondergrond of uit de omgevingslucht om je woning efficiënt te verwarmen. 
  • Met een zonneboiler gebruik je de gratis warmte van de zon om het grootste deel van je sanitair water op te warmen of tot een kwart van je verwarming te dekken. Dit is een ideale oplossing om minder stookolie of aardgas te verbruiken. Een zonneboiler kan ingezet worden in combinatie met zonnepanelen en een warmtepomp. Meer weten over zonneboilers?

Bij nieuwbouw wordt er vandaag in 12% van de huizen een zonneboiler en in ongeveer 20% een warmtepomp geplaatst (Bron: Bouwen en Wonen). 

Bal ligt in het kamp van de Vlaamse overheid 

Onze 11 beleidsvoorstellen voor de Vlaamse overheid vallen in goede aarde. Minister van energie Bart Tommelein gaf al aan dat we een structurele omslag moeten maken. Hij overweegt om een verschuiving van lasten van elektriciteit naar aardgas en stookolie naar voor te schuiven tijdens de onderhandelingen over het energiepact eind dit jaar. Op die manier worden investeringen in hernieuwbare bronnen interessanter. Misschien wel dé belangrijkste maatregel uit de studie ligt dus op de onderhandelingstafel. Zo kan de overheid ervoor zorgen dat jouw huis binnenkort van groene stroom geniet. Dit ten voordele van het milieu, je portemonnee en gezondheid.

Groene warmte

Meer over Groene warmte